Dân 7 quận huyện Sài Gòn 20 năm sống cạnh dòng kênh ô nhiễm do áp lực đô thị hoá

4h chiều, ông Hoàng Ngọc Lân, 72 tuổi, ngụ ở hẻm đường Kênh 19/5, khu phố 9, phường Bình Hưng Hoà, quận Bình Tân cầm cuốc nhỏ ra vuông rau rộng hơn 8 m2 trước nhà. Cách vườn rau vài bước chân là dòng kênh Tham Lương, dòng kênh phủ đầy cỏ dại, lục bình. Gần bờ, nhiều thùng xốp, vải, tấm nệm, xà bần… chất thành đống, nằm ngổn ngang. Nước kênh đen xịt, tù đọng và bốc mùi hôi.

Hầu hết những người mới chuyển tới không biết nhà mình nằm cạnh con kênh bị ô nhiễm suốt 20 năm nay do con kênh bị cây cối, cỏ dại bao phủ. Dòng nước trong lành có lẻ chỉ còn trong ký ức của những người dân sống ở đây hơn 20 năm trước. Năm 2000, khu nơi ông Lân sống chỉ chừng 10 hộ gia đình. Người dân làm ruộng, chiều làm đồng về họ thường ra kênh giăng lưới bắt cá rô, cá lóc, thác lác,… Sau những cơn mưa, người dân còn cầm đèn soi bắt cá, ếch nhái.

Nhưng chỉ vài năm sau đó, những cánh đồng dần biến mất vì bị san lấp, ủi đất. Hàng loạt ngôi nhà, đường bê tông mọc lên ven kênh. Con kênh ngày đó trở thành nơi vứt rác của người dân, chất thải của cơ sở sản xuất xả xuống. Dòng sông bị thu hẹp phân nữa vì người dân lấn chiếm, cơi nới để làm nhà, có đoạn thắt lại chỉ vài mét như cổ chai. Con kênh đã hứng chịu áp lực đô thị hoá từ đó.

Những chiếc cầu dân sinh nối hai bên bờ kênh trở thành nơi tập kết rác. Dưới cầu là nơi chứa đủ các loại rác như vải vụn, mút xốp, nệm cũ, xác động vật, vật liệụ xây dựng, xà bần,… Rác nằm ứ đọng, cỏ dại mọc lấp mặt kênh, lục bình khiến nước không thể chảy, từ đó chuyển thành màu đen rồi bốc mùi hôi thối.

Mở quán cà phê cách nhà ông Lân một con hẻm, chị Trịnh Thị Lệ Uyên cho biết, từ 5h chiều phải đóng tiệm vì mùi hôi từ kênh bốc lên, không có khách nào ngồi nổi. Hai con trai 3 và 12 tuổi của chị chân tay rộp lở vì muỗi cắn. Hàng đêm người mẹ 37 tuổi, phải canh quạt, dùng vợt xua muỗi cho đứa con lớn học bài, đứa nhỏ phải ngồi trong màn chơi đồ hàng.

Chị Trịnh Thị Lệ Quyên, 37 tuổi, chủ một quá cà phê cách nhà ông Lân một con hẻm chỉa sẻ, từ 5h chiều phải đóng cửa quán vì mùi hôi từ kênh bốc lên. Chân tay hai con trai 3 và 12 tuổi của chị đều bị rộp lở vì muỗi cắn. Người mẹ phải canh quạt, dùng vợt xua muỗi cho hai đứa con hàng đêm.

“Nhà lúc nào cũng phải xịt thuốc, đốt nhang diệt muỗi nhưng vì chúng quá nhiều xịt không lại”, chị Uyên kể và cho biết nhiều hôm đứng trên lầu thấy người khiêng nệm cũ đến bờ kênh vứt. Nhắc nhở không vứt rác, chị nhận được những câu nói khó chịu, thách thức của một số người.

Năm 2016, những hộ dân nơi khu phố 9, phường Bình Hưng Hòa vui mừng khi dự án cải tạo kênh Tham Lương – Bến Cát – Rạch Nước Lên giai đoạn 1 được triển khai. Xe ben liên tục ra vào, chở rác thải, bùn đất. Tuy nhiên hơn một năm thi công, dự án phải dừng do khó khăn về vốn.

Ông Nguyễn Minh Nhựt, Chủ tịch UBND quận Bình Tân, cho hay kênh là trục thoát nước chính ở địa phương do kênh Tham Lương có hơn 16 km chảy qua quận này. Năm 2016, quận đã bồi thường, giải phóng mặt bằng gần 2.300 hộ dân sống ven kênh để dự án triển khai. Nhưng do việc cải tạo tuyến kênh bị dừng nên vấn đề ô nhiễm môi trường chưa được giải quyết.

“Nhiều năm qua, quận tổ chức vớt rác, trồng cây tạo cảnh quan dọc hành lang con kênh nhằm nâng cao ý thức người dân”, ông Nhựt nói và cho biết đây chỉ là biện pháp tạm thời. Về lâu dài quận mong dự án nhanh được bố trí vốn để tiếp tục thực hiện, cải thiện môi trường, nâng cao chất lượng sống người dân.

Người dân 6 quận huyện (12, Tân Phú, Tân Bình, Gò Vấp, Bình Thạnh, Bình Chánh) sống hai bên kênh cũng chịu chung tình trạng ô nhiễm như quận Bình Tân. Ngoài việc nâng cao ý thức người dân không xả rác, làm sạch môi trường, các địa phương cũng mong muốn việc cải tạo kênh Tham Lương sớm triển khai.

Mới đây, ở kỳ họp ngày 22/4, HĐND thành phố đã đồng ý thực hiện dự án 8.200 tỷ đồng xây dựng hạ tầng và cải thiện môi trường kênh Tham Lương do Ban quản lý dự án xây dựng hạ tầng đô thị (thuộc UBND TP HCM) trình lên. Dự án sẽ thực hiện trong năm nay và hoàn thành năm 2025, đây là công trình trọng điểm, thúc đẩy kinh tế, xã hội địa phương phát triển.

Công trình gồm các hạng mục xây bờ kè bê tông và đường dài gần 33 km dọc hai bờ kênh; nạo vét toàn tuyến kênh; làm mới, sửa chữa các các cống ngang đấu nối ra kênh Tham Lương – Bến Cát – Rạch Nước Lên; xây 12 bến thuyền dọc kênh… Trong tổng vốn đầu tư, chi phí xây dựng khoảng 6.400 tỷ đồng; 718 tỷ đồng đền bù mặt bằng, còn lại chi phí dự phòng và các khoản khác.

Theo Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị, công trình này sẽ góp phần thay đổi bộ mặt đô thị, góp phần cải thiện đời sống và môi trường cho khoảng 2 triệu dân trong lưu vực rộng gần 15.000 ha. Bảy quận huyện nằm dọc kênh sẽ không phải sống bên dòng kênh ô nhiễm như thế này nữa.

Nguồn: vnexpress.net

Ảnh: Tổng hợp